Wissel van de Wacht: Ria Grondelaers & Sara Roncada

Op 2 januari gaf Ria Grondelaers de fakkel door aan Sara Roncada, die schepen van Sociaal Welzijn en Erediensten wordt en Voorzitter van het Bijzonder Comité van de Sociale Dienst. Ria zette zich meer dan 30 jaar actief in voor onze stad. Ze was sinds 1989 actief in de gemeenteraad en OCMW raad en vanaf 2013 maakte ze deel uit van het schepencollege.

Sara is intussen een maand aan de slag, en dus brachten onze reporters van dienst, Maxim en Tom, deze leading ladies samen in, niet toevallig, het nieuwbakken Sociaal Huis op Portavida voor een gesprek.

Ria, hoe voelt het om na al die tijd de fakkel door te geven?

Ria Grondelaers: Loslaten is altijd een beetje moeilijk vooral als je je taak met hart en ziel hebt opgenomen. Maar we hebben deze overdracht goed voorbereid en ik heb ook alle vertrouwen in Sara. Het OCMW heeft me altijd heel nauw aan het hart gelegen. Ik heb hier de job geleerd en voordat ik aan de slag ging bij de CM heb ik ook en tijdje gewerkt op de sociale dienst. Vanaf de verkiezingen van 1988, toen ik verkozen raakte als raadslid in de gemeenteraad,  werd ik de afgevaardigde in het OCMW en sindsdien ben ik nooit meer uit het Sociaal Huis (de nieuwe naam voor het OCMW red.) weg geweest.

 Nu ga ik terug naar de CM. Ik blijf ook nog actief in de gemeenteraad, het ZOL en het Zorgbedrijf Ouderenzorg. Ik ga mij niet vervelen.

Wat deed je in '88 besluiten om actief de stap naar de politiek te zetten?

Ria Grondelaers: Ik was tot mijn 23ste hoofdleidster geweest in de Chiro en nadien voorzitster van het Heidefeestencomité.  Dan begin je veel mensen te kennen en loop je ook wat in de kijker. Mijn  interesse in de politiek is er altijd al wel geweest. Wij hadden destijds een groepje, we noemden onszelf de “salondemocraten”. Op zondagvoormiddag kwamen we samen om over politieke thema’s te praten;  we deden ook een aantal bezoeken bij de politie, het slachthuis,.. etc. Dat was onder impuls van Jo Vandeurzen maar ook andere bekenden onder wie Vera Withofs, Jan Smits, Jos Aben en Johan Max zaten in dat groepje.

Hier werd mijn interesse in de politiek nog wat aangewakkerd en in combinatie met mijn engagementen in de wijk was de stap naar de verkiezingen snel gezet.

Ria, hoe blik je terug op je tijd als raadslid, OCMW voorzitter en schepen?

Ria Grondelaers: Ik kijk met een heel tevreden gevoel terug maar ook met een heel tevreden gevoel vooruit.

Het is een boeiende periode geweest. Als je 30 jaar als hulpverlener hebt gewerkt is het mandaat van OCMW voorzitter en nadien schepen van welzijn het mooiste mandaat dat je lokaal kan invullen. Je hebt dan al een heel netwerk in de sociale sector en kan de dingen waar je altijd tegen aan liep aanpakken. Samen met heel wat geëngageerde mensen, organisaties en diensten hebben we belangrijke stappen gezet om een sterk lokaal sociaal beleid te kunnen voeren.

Maar ook bovenlokaal werd op het niveau van heel Limburg goed samengewerkt; dit leidde tot tal van innoverende methodieken en initiatieven.

Vandaag durft de oppositie wel eens zeggen dat wanneer men in het beleidsplan van de stad kijkt, er te weinig wordt gedaan rond het thema armoede.

Ria Grondelaers: Armoedebestrijding is een heel breed thema. Dat kun je niet in een hoekje doen en daarvoor heb je ook het hele schepencollege en de hel stadsorganisatie nodig. Armoede bestrijd je met een aanpak die heel wat domeinen overstijgt: ook met sport en cultuur, met wonen en werken, jeugdwerk, onderwijs, talentontwikkeling… We legden al een hele weg af, om al deze domeinen te integreren in de strijd tegen armoede, maar we zijn er nog niet. Dat heeft nog tijd en aandacht nodig. Alles samen wordt in Genk ongelooflijk hard ingezet, ook budgettair, op het bestrijden van de armoede. Maar dat uit zich niet in een lijntje in de begroting van een stad.

Waar ben je meest fier op?

Ria Grondelaers: Ik ben heel erg trots op deze plek, Portavida. Daar is jarenlang aan gewerkt en kwam plots in een stroomversnelling. De bouwwerken zijn nu grotendeels gerealiseerd,  een 2-tal percelen kunnen nog een invulling krijgen. Op Portavida brengen we zorgverlening, dienstenaanbod, onderwijs, wonen, werken, ontspannen én cultuur samen in een unieke combinatie. Met deze site brengen wij verschillende organisaties samen die kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aanbieden aan de Genkenaar. Portavida verbindt niet alleen organisaties, maar zeker ook mensen: senioren, kinderen, personen met een handicap, … Dat is een heel mooie realisatie.

Het is ook een goede zaak geweest dat we het Zorgbedrijf hebben opgericht. Door het OCMW en de VZW Menos samen te brengen in het bestuur wordt de specifieke expertise die je nodig hebt voor de uitbating van een woonzorgcentrum gegarandeerd.  Door de fusie van Toermalien  met Mandana die samen het ZOG vormen hebben we in Genk een mooi aanbod in kleinschalig wonen voor ouderen.

Ook de erediensten vielen onder mijn bevoegdheid. Daar zijn heel wat stappen gezet om nieuwe bestemmingen te vinden voor een aantal kerken in Genk. Ik denk aan Bokrijk waar al een nevenbestemming werd gerealiseerd ,voor Sledderlo en Oud-Winterslag zijn er concrete plannen en ook voor Oud-Waterschei is het denkproces in volle gang.

Sara Roncada: Dat zijn ook gevoelige dossiers. Veel Genkenaren hebben destijds mee geld ingezameld om die kerken te bouwen. Ik zal me dan ook blijven inzetten om voor die gebouwen op een respectvolle manier een herbestemming te vinden.

Ria Grondelaers: En tenslotte ons vaccinatiecentrum. Daar ben ik echt fier op. De hele organisatie is zo goed gegaan. Ook de samenwerking met de eerstelijnszone is voortreffelijk verlopen. Natuurlijk waren er wel eens discussies in de loop van de hele covid periode. De medische expertise die vooral in de eerstelijnszones zit kijkt soms anders naar de situatie als een stadsbestuur dat beslissingen moet nemen in een bredere context.  In onze eerstelijnszone slaagden we er altijd in om naar elkaar te luisteren. Die samenwerking zorgde er uiteindelijk voor dat we een top vaccinatiebeleid en -centrum hebben.  Ook mede dankzij zo veel vrijwilligers die Genkenaren elke dag met de glimlach ontvangen.

Dat zijn grote schoenen om te vullen, Sara. Heb je er zin in?

Sara Roncada: Ja. Ik heb de voorbije maanden de kans gehad om veel met Ria mee te lopen en dat gaf me de gelegenheid om kennis op te doen. Ik heb me intussen al kunnen inwerken in de structuren en netwerken. Maar die expertise die Ria 30 jaar opbouwde heb ik wel nog niet (lacht).

Het is soms moeilijk om bepaalde zaken over te nemen. Lopende dossiers bijvoorbeeld, waar ik niet bij betrokken was van bij het begin. Maar Ria is er nog om mij verder in te werken. Dat komt goed.

In juni 2021 werden de resultaten van het behoeftenonderzoek bij de Genkse 55-plussers gepubliceerd, een onderzoek dat Stad Genk samen met de VUB en de adviesraad 55+ reeds voor de derde keer organiseerde. Genk scoort daarin goed. Het is duidelijk dat de Genkse medior en senior zich goed voelt in Genk. Hoe komt dat denk je, Ria?

Ria Grondelaers: Ik denk dat ze tevreden zijn o.a. omdat ze nog erg actief zijn. De Genkse medior en senior doet veel vrijwilligerswerk. Dat merken wij bijvoorbeeld in de adviesgroep 55+, maar dat bleek ook tijdens corona. COVID-19 heeft een grote impact gehad op het sociaal contact, toch heeft de Genkenaar zeker niet stilgezeten, integendeel zelfs.  De respons toen we “Genk Helpt” opstartten was overweldigend. De inzet voor het goede doel en het terug onder de mensen komen, heeft er mede voor gezorgd dat de Genkse medior en senior gelukkig is.

Het aanbod in cultuur en sport, alsook de dienstverlening voor 55+ die zorg nodig hebben ligt heel goed in onze stad. Ook dat draagt bij tot onze goede score.

Het inkomen van de senior steeg in vergelijking met het vorige onderzoek. Maar toch geeft 1 op 3 aan moeilijk rond te komen. Wat zijn de acties die wij al beleidsmakers daar tegenover kunnen zetten?

Sara Roncada: Er wordt al zeer veel aangeboden aan de mensen, onder andere een gratis rechtenonderzoek. Zo’n onderzoek gaat na welke rechten en toelagen mensen kunnen bekomen. Dat kan soms complex zijn en vaak weten mensen dit zelf niet. In onze eigen aanbod hebben we de prijs al gehalveerd voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming. Die lijn trekken we bijvoorbeeld ook door in het afvalbeleid.

Ria Grondelaers: We moeten nog meer werk maken van de armoedetoets. Dit wil zeggen dat je elke beleidsmaatregel en alle beslissingen die je als stad neemt, aftoetst aan mensen in armoede. Hiertoe is reeds een aanzet gegeven maar we moeten dit consequent toepassen.

Sara Roncada: Als er dan toch iets is wat wij in de toekomst zeker willen bereiken, is het meer naar de mensen toe gaan. Mensen opzoeken in een vertrouwde omgeving, bijvoorbeeld een buurthuis, om zo de drempel naar hulp te verlagen, en zo sneller kennis te nemen van de noden.

Ook met de eenzaamheid gaat het de goede kant op in vergelijking met het vorige onderzoek in 2012. Mensen voelen zich minder eenzaam dan 8 jaar geleden. Vooral de ernstige eenzaamheid is duidelijk gedaald in vergelijking met andere steden. Maar toch zien we dat het lidmaatschap bij ouderenverenigingen sneller is gedaald dan in andere steden. Hoe kunnen we dat verklaren?

Ria Grondelaers: Wat die eenzaamheid betreft moeten we toch opmerken dat een deel van de bevraging heeft plaats gevonden voor de covid periode en een ander deel tijdens corona. Het zou me wel interesseren hoe deze cijfers er nu zouden uitzien. Wat het lidmaatschap van verenigingen betreft; dit is een algemeen gegeven. Lidmaatschap aan verenigingen in het hele middenveld is gedaald. Heel wat ouderenvereniging hebben het op dit moment moeilijk en deze willen we dan ook een duwtje in de rug geven.

Anderzijds is het wel zo dat het vrijwilligerswerk op volle toeren draait. We zijn zelfs één van de koplopers op dit gebied. 1 op 4 doet vrijwilligerswerk en 1 op 3 zegt dat in de toekomst te willen doen. Dat is een enorm potentieel.

Sara Roncada: Een andere verklaring hiervoor kan zijn dat mensen niet altijd gebonden willen zijn aan één vaste vereniging. Mensen willen graag kiezen en houden van variatie.

Uit het onderzoek blijkt dat Genkenaren zich in vergelijking met 2012 veiliger voelen in onze stad.

Wanneer we kijken naar mobiliteit, merken we dat 45% van de ondervraagden aangeeft dat de verkeersdrukte te hoog is. Zullen de nieuwe circulatieplannen hiervoor een oplossing bieden?

Sara Roncada: Dat hopen we toch. Bij de 10.000 huisbezoeken die we vanuit CD&V Genk deze zomer hebben georganiseerd, viel dit probleem ook op. Daarnaast klagen veel mensen over te snel rijden en over geluidsoverlast. Het delen van een auto is tot op vandaag nog niet zo ingeburgerd in Genk. Iedereen heeft graag zijn eigen auto. Dit is dan ook de voornaamste reden dat de verkeersdrukte hoog blijft.

De nieuwe circulatieplannen moeten nog grotendeels van start gaan, maar dat zal de verkeersdrukte geleidelijk aan doen afnemen. Mensen hebben inspraak in de circulatieplannen en we merken dat zij met zeer goede ideeën komen. Ook de trajectcontroles zullen daarbij helpen.

Ria, welke uitdagingen liggen op het bord van Sara?

Ria Grondelaers: Dé grote uitdaging zal de armoedebestrijding zijn. De cijfers gingen de goede kant uit maar de vraag is welk effect corona heeft gehad. Intussen swingen de energieprijzen de pan uit en dat maakt me heel bezorgd.

We hebben in het budget nu extra middelen voorzien. Maar de structurele ingrepen om de armoede beter te bestrijden liggen jammer genoeg niet in onze handen. Het is grotendeels een Vlaamse en Federale materie. Wat niet wil zeggen dat we lokaal niets kunnen doen. We kunnen collectief een heel aantal maatregelen nemen maar ook op  het niveau van de individuele Genkenaar kijken we hoe we het best kunnen begeleiden en bieden we hulp op maat aan.

Een andere uitdaging is het sociaal weefsel terug opbouwen na corona. Dat heeft de voorbije twee jaar klappen geïncasseerd.

De geestelijke gezondheid blijft daarnaast ook van groot belang. Uitbreiding van het aanbod is op komst, maar de stap naar hulpverlening blijft nog groot. Dit zal dan ook één van de stevige uitdagingen worden. Mensen geven niet graag toe wanneer ze zich niet goed voelen.

Welke zijn je prioriteiten voor de komende drie jaar Sara?

Sara Roncada: Ik denk dat Ria ze net heeft opgesomd. Armoede blijft ons topprioriteit. Maar daarnaast moeten we heel hard blijven inzetten op het bestrijden van eenzaamheid en die broodnodige ondersteuning voor geestelijke gezondheidszorg.

Straks moeten we ook gaan nadenken hoe we het vaccinatiegebeuren kunnen integreren in onze reguliere zorg. Het is niet de bedoeling dat het vaccinatiecentrum op termijn open blijft.

Wanneer zal je tevreden zijn op het moment als je mandaat eindigt Sara?

Sara Roncada: We willen alles uit het beleidsplan kunnen realiseren. Er is al veel gebeurd, maar er ligt de volgende jaren nog veel werk op de plank. Bijvoorbeeld de zorgloketten moeten nog verder uitgebouwd worden. In een zorgloket kunnen de mensen op één plek terecht voor al hun zorgvragen. Dat zal het voor mensen veel makkelijker maken. Het zorgloket zal niet alle problemen kunnen oplossen, maar dan zal er in ieder geval een warme doorverwijzing gebeuren. De zorgloketten komen in de dienstencentra in de wijken. De afstand wordt zo letterlijk en figuurlijk veel kleiner voor de mensen.

Welke gouden raad wil je Sara nog meegeven, Ria?

Ria Grondelaers: Veel tussen de mensen komen, luisteren naar wat er leeft en oog hebben voor de meest kwestbaren in onze stad. Dat is het allerbelangrijkste.

Sara Roncada: Ik hoop dat ik snel weer tussen de mensen mag komen en mensen ontmoeten.

We wensen je het alvast toe, en heel veel succes Sara. Doe dat goed!

Auteurs: Maxim Brackez en Tom Vanaudenaerde